Содержание к диссертации
Мукадцима 3-21
Боби І.Хусусиятхри асосии матнхои илмй 21-71
1.1. Яклухтию фасохатнок будани матнхри илмй 21-24
1.2. Кутоху ихчам ва сара будани матнхри илмй 24-25
1.3. Ба хиссахо (банд)-хр чудо шудани матнхои илмй 25-26
1. 4. Калимаю иборахои муътариза, истисной, баёнияхр 26-27
1. 5. Хршияву пайнавиштхр, иктибосхр, тавзехот ва курсив 27-29
1.6. Накшаю чадвалхр 29-30
1.7. Нишонахои лингвистии матнхои илмй 30-44
1.8. Хусусиятхои услубии матнхри илмй 44-71
1.8.1. Усулхои услубии матнхои илмй 44-47
1.8.2. Зеруслубхр 47-54
1.8.3. Омилхои забоние, ки диккати хонандаро ба матн чдлб мекунанд 54-71
Боби П. Хусусиятхои лугавию грамматикии матнхои илмй 72-104
2.1. Хусусиятхои лугавй 72-85
2.2. Хусусиятхои грамматики 85-104
Боби III. Тарзу рохдои таркиббандй ва воситаххш ташаккули матнх;ои илмй 105-140
3.1. Тарзи таркиббандии матнхри илмй 105-111
3.2. Тарзу роххри ташаккули матнхои илмй 111-113
3.2.1 .Ташаккули лугавии матнхри илмй ва илмию таълимй 113-118
3.2.1.1. Такрори калима 113-116
3.2.1.2. Накдш вожахриномй 116-118
3.2.2. Макрми тартиб (чри)-и чумлахри таркиби матнхри илмй .118-120
3.2.3. Врситахри алокаи грамматики 120-140
3.2.2.1. Мувофикдти шаклхои феълй — хабарй 120-122
3.2.2.2. Макрми пешояндхр 122-126
3.2.2.3. Пайвандакхо 126-131 3.2.2.4. Вожах,ои хдмнисбат 131-137
3.2.2.5. Калимаю иборах,ои туфайлй 137-140
Хулоса 141-147
Адабиёти илмии истифодашуда 148-159
Шар\и ихтисорот 1.160
Введение к работе
Дар нимаи дуюми асри XX ба майдони илми забоншиносй вохиди дигари нахвй-матн, хдмчунин мафхумхри нави синтаксисй-бандхои синтаксиси, порчахри яклухти синтаксиси, контекст, вохиди аз чумла боло ворид шуданд. Матн ва вохидхри дигари он аз чумлахре ташкил меёбанд, ки бо якдигар бо ёрии алокахри маъноиву лугавй ва грамматики алокаманд мешаванд ва вохидхри яклухти синтаксисиро ба вучуд меоваранд. Аз нуктаи назари забоншиносй омухтан ва тахдил кардани матн, пеш аз хама, ба калами олимони рус ва Гарб тааллук дорад. Асархри А.М.Пешковский (1948), Н. А. Поспелов (1948), Г.А. Золотова (1954), И.А.Фигуровский (1961), И.П. Севбо (1969), Г.М. Николаева (1970), Ю.М. Лотман (1972), И.Р. Галперин (1973), Г.Я.Солганик (1973),С. Жажа (1979), М.В. Ляпон (1979), Г.В. Колшанский (1980), Л.М. Лосева (1980), В.В.Одинцов (1980), О.И. Москалская (1981), В.Л. Наер (1981),А.И.Мамалыга (1983), А.И. Новиков (1983, 1988), З.Я. Тураева (1986). В. М. Кульгав (1986), М.И.Откупщикова (1987), Л.М. Майданова (1987), Е.В. Джанджакова (1990), Н.М. Шанский (1990), М.Н. Кожина (1996), В.Г. Костомаров (2001), Н.С. Валгина (2004) ва гайра дар ташаккул ва ривочу равнакгирии сохди нави забоншиносй -«Лингвистикаи матн» хизмат намуданд. Ба туфайли тадкдкоти зиёди онхо мохияти илми мазкур муайян карда шуда, пахдухои зиёди он ба чрдаи тахдик расида, самтхри ояндаи омузишу пажухиши матн нишон до да шуд.
Фикру акидахри олимони мазкурро ба инобат гирифта, ба хулосаи зерин омадан мумкин аст: матн вохдди яклухти тамомшудаест, ки мазмуни ягона дорад ва дар ч;абхаи забоншиносй дорой нишонахри маъноиву лугавй ва морфологиву синтаксиси мебошад; бо ёрии тарзу рохх,о ва воситаю омилхри зиёде ташаккул меёбад ва вазифахри муайяни мухобиравй (коммуникативй) дорад, хусусиятхри мушаххаси услубиро сохиб аст. Чунончи, яке аз тахдикгарони матн Г.А. Золотова таъкид менамояд, ки: «Проблемам матн дар забоншиносии чахрн яке аз чрйхри аввалро сохиб шудааст». (Золотова 1954, т 3, 88).
Аз ин сабаб тахлилу пажухиши алохидаи он ахамияти калони илмию амалй дорад. Мацсади асосии рисолаи мо омухтани забон ва тарзи баёни матнхои илмй ва илмию таълимй, муайян кардани тарзу роххри ташаккули онхр, хамчун вохиди мураккаби синтаксисие, ки дар забоншиносии точик алхрл ба доираи омузиш ва пажухиш ворид нагардпдааст. Ноил шудан ба ин максад вобаста аст ба халлу фасли вазифахои зерин:
- нишон додани мохияти грамматики ва аломатхри асосии матнхои илмй;
- тахлилу тахкик, намудани криунхри дохилии ташаккули матн;
- ошкор намудани имкониятхри крлиббандии синтаксисии матнхои илмй, хелх,ои функсионалии онхр - накдй, тасвирй, мухркимавй ва F.;
- нишон додани мохияти мухобиравй (коммуникативй)-и матнх,ои илмй;
- муайян кардани тарзу роххр ва воситахри ташаккули матнх,ои илмй;
- муайян кардани мавкеи хусусиятх ои услубии матнхои илми.
Х,амин тавр, мавзуе, ки мо ба сифати рисолаи илмй интихоб намудем, мохияти актуалй дорад, зеро ки проблемаи матн, аз чумла матнхои илмй, дар забоншиносии точик то имруз б а таври алохида омухта нашудааст, аниктар гуем, аввалин маротиба ба риштаи омузиш ва тадкик, кашида мешавад.
Дарач;аи халли мавзуи мазкур, ба фикри мо, ахамияти илмию амалии муайян дорад. Аз як тараф, он чанд нуктаи тадкдкнашудаи грамматикам матнро пурра кунад, аз тарафи дигар, барои корхри минбаъдаи мукаммали илмии проблемаи матн кумак хох,ад расонд. Маводи хрсилшуда барои сох,аи нави забоншиносй - Лингвистикаи матн ва хам тахлили чукури унсурх,ои таркибии матн, тарзу рохдои сохта шудани он, воситахри алокди байни чумлахои мустакили таркиби вай хамчун маводи таълимй низ хизмат карда метавонад, аз ин ру, ахамияти амалиро низ доро хохдд шуд.
