Содержание к диссертации
Мукаддима — 3 -12
БобиІ
Зан ва оиладорй дар «Шохнома»
1. Зан-модар ва мавкеи он дар оила ва оиладорй — 13-34
2. Тасвири шиносой ва издиво^-- --- — 34-75
3. Муносибат дар оила 75-81
, БобиП
Тарбияи фарзанд
1. Таваллуди фарзанд ва маросимхри он -82-97
2. Тарбияи фарзанд ва муносибати хонаводагй —97-105
3. Вафоти фарзанд ва сугвории модар 105-118
4. Муносибати модарандар ва фарзанд —-— 118-132
БобиШ
Иштироки зан - модар дар корхои и^гимой-сиёсй 133-145
Хулоса — 146-150
Фезфасти адабиети истифодашуда 151-160
Введение к работе
Абулкосим Фирдавсй номвартарин шоири Эрон ва яке аз ситорагони дурахшандаи адабиёти тонику форс буда, аксари мухаккикон «Шохнома»-и уро бехтарин хамосаи адабиёти чах энй номидаанд. Симой кахрамонони хамосаи миллй дар адабиёти чахрн ва мархилаи инкишофи таьрихии адабиёти миллй яке аз проблемахои хеле чиддии тахдики илми адабиётшиносй мебошад.
Лозим ба ёдоварист, ки накши занон хусусиятхои ба худ хос дошта, дар илми шаркшиносй кам ё беш таздик шудаанд. Лекин симои зан-модар, ки мавзуи асосии кори диссертатсионии мост, ба таври алохдіда омухта нашудааст. Симои зан-модар, махсусан макоми он дар «Шохнома»-и Фирдавсй, ки мавриди тахкики кори илмии мо карор гирифтааст, бо вучуди ба баъзе пахлухои ин мавзуъ тава чух зохир кардани мухаккикон, алхол мавзуи тахкикношуда дар адабиётшиносии точик ба шумор меравад.
Яке аз сабабхои интихоб намудани ин мавзуъ он аст, ки дар чомеаи имруза масьалаи зан яке аз проблемахои асосй ба шумор рафта, он на танхр дикдати донишмандонро ба худ чалб кардааст, балки хамчун як проблемаи бузурги тендери дониста туда, таваччухи муассисахои бонуфузи давлатию гайридавлатиро низ ба худ чалб намудааст. Мавзуи мазкур мархилахои пайдоиш ва инкишофи хамосаи миллиро аз лихрзи на ши мифологи, кахрамонй дар робита бо образи занон-модарон дар бар мегирад. Аз ин ру, мо тасмим гирифтем, ки дар ин рисола симои занон-модарони цисмати асотирй ва кахрамонии «Шохнома»-ро мавриди тахлил карор дго ем.
Мафх,уми зан-модар хеле густурдаву доманадор аст. Зан-модар асоси чомиа, тавлидкунандаи наели инсоният, сутуни хар хонадон ва чароги кошонаи тамоми мардуми руи олам мебошад. Зан-модар чун кахрамонй сахнаи пайкору набардхо ба осори адабии мардуми Машрикзамин ворид шуда, на танхо дар сарнавишти аквоми ориёй, хамчунин дар адабиёти мардумони бурунмарзй таьсири бузург расонидааст. Аз ин ру, кисми зиёди шоирону нависандагони русу олмон, итолиёиву фаронсавй ва кавму миллатхои дигар персонажной адабиёти форсу точикро чун намунаи бехтарину барчаста пазируфтаанд.
То имруз доир ба хаёту фаьолияти эчодии Фирдавсии бузург асархои илмй-тадкикотии зиёде навишта шуда, мухаккикон ба чихатхои мухимми эчодиёти у дахл карда, бисер масьалахои бахсталабро ал намудаанд. Аз чумла дар асархои Крымский А. [94], Бертельс Е.Э. [56], Брагинский И.С [64,67], Гиунашвили Л. [72], Османов М.-Н.О. [123,124], Дяконов М. [81], Мухаммад Исломии Нудушан [109], Сарромй І адамали [135], Алй Дехбошй [41], Забехуллохи Сафо [85,86], Руломризои Инсофпур [76], Мансура Иттиходия [97], Махмуди Каёнуш [101], Манучехри Муртазой [98], Сайид ХамиДиен [134], адабиётшиносони точик Мирзозода X [104], усейнзода Ш [157,158], Бобокалонова Ц [61], Зиёуддинова А., Хоанова С [89], Отахонова X [126], Асроров Ш [49] дар баробари дигар масьалахо хдмчунин оид ба зан ва макому мартабаи он дар чомеа мулохлзахои чолибе баён шудаанд. Ин донишмандон тавассути тадкикот ва макрлахое, ки ба пахлух,ои гуногуни масьалахои таьрихию адабй бахшидаанд, симои зан-модарро дар хамосаи миллии эронй мавриди бах,с карор додаанд.
Бертельс Е.Э дар асархои илмй-тадцикртии худ оид ба баьзе кисматхои «Шохнома»-и Фирдавсй таваїдеуф карда, дар бораи замони шоир, хаёт ва мероси адабии у сухан ронда бошад хдм, аммо дар асархои илмии ин мухакдик, ягон образи зан аз «Шохнома» тахлил карда нашудааст. Мухаккик танхо хамин нуктаро кайд мекунад, ки «занон дар «Шохнома» на хамчун гуломони тобеь, балки чун рафикахои сазовори ка рамонони достон тасвир карда шудаанд» [57,226].
Мухацкик, Дяконов М. асареро бо номи «Фирдавсй. аёт ва эчодиёт» офарид, ки дар он у ба масьалаи бонувон ва тасвиру нуктаи назари Фирдавсй дар бораи онхо дахл карда, ба душизагону бонувони дар ин шохасар иньикосшуда бахои баланд медихад. Тибки мулохдаоти у «занони «Шохнома» аз бехтарин кахрамонони асар хисоб меёбанд, ки дар душвортарин лахзахои хаёт часорат ва мардонагй зо ир менамоянд» [81, 54].
Османов М.-Н.О. дар баробари бисер масьалахои мухимми «Шохнома» ба масьалаи тасвири зан дар асоси тасвири Фирдавсй дахл карда, ба фаьолияти занони ин шохасар бахои баланд медихад. Ба андешаи у «Фирдавсй симои занони боирода, хирадманд ва вафодореро офаридааст, ки кабл аз у дар назми форсу то ик вучуд надоштанд». [123, 98].
Рочеь ба майорати бадеии Фирдавсй дар тасвири образи занон Рашид Ёсимй дар яке аз макрлахояш «Занон дар «Шохнома» чунин ибрози акида намудааст: «Фирдавсй на танхо кахрамонихои кахрамононро мохирона тасвир мекунад, балки инчунин психологияи занонро бо махорати баланди бадей нишон додааст. Аз ин цщат низ уро бо драматургони бузурги ч.ахон дар як катор гузоштан мумкин аст» [173, 10].
Дойр ба масьалаи тасвири симои зан-модар дар «Шохнома» як катор тадкикоти олимони форсизабонро ёд кардан ба максад мувофик. аст. Аз гумлаи онхо Сайид амидиён дар баробари дигар масьалахо дар хусуси симои занони «Шохнома» акида баён намуда, дар мавриди накши Манижа чунин нигоштааст: «Занон дар «Шохнома» макоми мухиммеро чоиз нестанд. Вучуди онхо дар манзума бештар ё аз ро и хуш ва ё аз рохи инн аст... Аммо як шахсияти бисер зебо шахсияти Манижа духтари Афросиёб аст. Вай барои хотири Бежан, ки бисер зуд дилдодаи у шуда ва аз ин лихоз уро ба бадбахтй афкандааст, аз тамоми зебои о чашмпушй карда, барои Бежан хуроки зарурии зиндагониро ба гадой чамь мекунад» [134, 103-104].
Мухаккики дигари эронй доктор Мухаммад Дабири Сиёкй симои кулли занонро мавриди тахлил карор дода, симои зохирй ва олами ботинии онхоро васф намудааст. Ба андешаи у «симои зан дар «Шохнома» як тасвире беш надорад ва сифати у низ мутаолй аст. 5амеша зебост, камоли хилк;ат аст, мушкмуй, камонабруй, камандгесу, симинкалам, гунчалаб, нармандом аст, бихиштй аст, пур аз рангу буй ва хам босафо, вафодор, мехрубон, хештандор, хирадманд ва порсо аст ва бо поки сиришта» [41,29].
Муаллифи «Зиндагонй ва марги пахлавонон дар «Шохнома» Мухаммад Исломии Нудушан «Шохнома»-ро китоби набард миёни хубиву бадй медонад, ки аз оини маздой ва андешаи Эрони пеш аз Ислом моя гирифтааст ва кисме аз он ба масьалаи занон бахшида шудааст. Вай симои Рудоба, Тахмина, Судоба, арира ва Фарангисро мавриди тахлил карор додааст ва ба андешаи -у «яке аз сифатхои хуби занони «Шохнома» дар он аст, ки онхо саодати худро бе саодати хамсаронашон тасаввур надоранд» [109, 128]. Мухаккик дар ин асар ба хамаи накшхои офаридаи Фирдавсй ба чуз Судоба бахои баланд додааст.
Дойр ба мавзуи мазкур донишмандони эронй алол Сатторй [163], Мухаммад Ободии Бовил [112], Шахло Лохичини Мехрангезкор [167], Абдулфатх окимиён [38] низ акидахои чолиберо баён намудаанд.
Мансура Иттиходия рочеь ба маком, мавкеь ва мартабаи зан дар «Шохнома» андешахои чолибе иброз доштааст. Номбурда хислату характер, хулку атвор, олами зохирй ва симои ботинии кахрамононро равшан сохта, зикр мекунад, ки «дар «Шохнома» достонхои орй аз симои зан хеле кам ба назар мерасанд. Дар он хама гуна зан, аз чумла фидокор, хиёнаткор, ошик;, хамсар, духтар ва амсоли онхо буда, дар достонхо мавкеи асосй доранд. Аз ин лихоз «Шохнома» на танхо хамосаи чанг, балки достони ишк хам махсуб мегардад». [97,37].
амчунин дар хусуси бузургии накши занону модарон дар «Шохнома» тахдикоти Забехуллохи Сафо хеле чолибанд. Мухацкик дар « амосасарой дар Эрон» ном асараш симои баьзеи занони «Шохнома»-ро мавриди тахлил карор дода, дар бораи пахлавонзанони асар мулохизахои чолиб баён намудааст.
Сарромй І адамалй тахти унвони «Аз ранги гул то ранчи хор» асари бузургеро офарида, хамаи достонхои «Шохнома»-ро ба гурухдо таксим намудааст. Вай ба масьалаи тасвир, макоми занону модарон диккат дода, рочеъ ба ишку мухаббат, тарзи шиносой ва издивочи кахрамонон мулохизахои судманд баён намудааст. Тибки нигоштахои у симои занони дар «Шохнома» тасвиршуда хеле чолиб буда, занон дар аксари мавридхо огозгари равобити ошиконаанд. Мухаккик симои хар яке аз занонро мавриди тахлил карор дода, чихатхои мусбию манфй, хулку атвори онхоро нишон медихад. Муаллиф дар мавриди тахлили накши Судоба овардааст: «Судоба амсари Ковусшох низ яке аз шахсиятхои мумтози «Шохнома» аст. Сангдилй ва хавасбозии ин занро дар хеч. яке аз занони хамоса намебинем» [135,245]. Дар мавриди дигар мухакдик аз вафодориву ишку мухаббати поки инсонй сухан ронда, вафодории вайро нисбат ба шавхараш хангоми дар асорати шохи амоварон будани у нишони бузургии хислати ин зан медонад. [136,246].
Аз чумлаи мухаккикони точик Мирзозода X. ва Хусейнзода Ш. нахустин касоне мебошанд, ки дар катори образхои «Шохнома» симои занонро низ то хадде тахлил намуда, изгори акида кардаанд. Асроров Ш. мулохизоти чолиберо дар маколоти чудогонаи худ иброз дошта, дар адабиётшиносй ва фирдавсишиносии точик бори нахуст рисолае тахти унвони «Достони «Сиёвуш» дар «Шохнома»-и Фирдавсй» таьлиф намудааст, ки он маьлумоти донишмандони ватаниву хоричиро чамъбаст карда, чандин мушкилоту муаммохои «Шохнома»-шиносиро то андозае халлу фасл намудааст. Мухакдик. достони «Сиёвуш»-ро мавриди тахкдщу омузиш карор дода, макрми онро дар «Шохнома» хамчун фочеаи манзум зикр намуда, сохту таркиби достон ва сарчашмахои фочиаи Сиёвушро дар адабиёти форсу точик муайян кардааст.
Зиёуддинов А. ва асанова С. асареро бо унвони «Симои маьнавии занон дар «Шохнома»-и Абулкрсим Фирдавсй» ба табъ расондаанд. Дар ин асар муаллифон як силсила образхои достони марбут ба занонро мавриди тахлил карор дода, онхоро некутарин достонхои дунё дар ситоиши зан хисоб кардаанд. Хирадпешахои хамаи давру замонхо идеалхои олии зебогии занро офаридаанд. Онхо дар хусуси маком ва хукуки зан ибрози назар намуда, баробарии онро бо мардон кайд намудаанд.
Махфй нест, ки дар асри Фирдавсй занро хакиру нотавон шуморида, ба гайр аз ин бадтарин сифатхои инсониро ба у мансуб донистаанд. Фаьолияти зан намебоист аз доираи хонавода берун барояд, вале Фирдавсй чунин образхоеро офарид, ки тамоми таьлимоту мафкурахои аньанавиро пора карда, андешахои аз мард кам набудан ва баьзан афзалият доштани занонро хидоят мекунанд.
Дар илми адабиётшиносии имрузаи точик яке аз тадкикрти монографй дар боби симои зан пажухиши Бобокалонова Ц. ба хисоб меравад. Мухаккик. дар «Накши занон дар номаи шохон» ном асараш ба масьалаи хуь;ук, маком ва мартабаи зан дар «Шохнома» ва умуман дар чомеаи замони Фирдавсиро ба таври муфассал баррасй кардааст. Ахамияти кори у аз он иборат аст, ки вай симои зохирй ва олами ботинии хар як кахрамонро аз давраи асотирй cap карда, то ба давраи таьрихй, ба таври пурра ва бо хусусиятхои ба худ хос мавриди тахлили хамачрниба карор додааст. Дар ин асар муаллиф ба яке аз масьалахои таьрихй, яьне дил бохтан ба ашхосе, ки аз хонадон ва кавми бегона аст, дикдат додааст ва барои тасдики ин нукта ду шохасарро аз адабиёти Шарку Гарб номбар карда, исбот намудааст, ки мавзуи ишк. ва дил бохтани ду чавон аз хонадони ба хам ракобатдошта аз адабиёти Шащ ба адабиёти Fap6 гузаштааст. Мухаккик, нишон додааст, ки сарнавишти кахрамонони Фирдавсй, хоса дар достони «Зол ва Рудоба» ба сарнавишти кахрамони Вильям Шекспир Ромео ва улетта царобат дорад. амчунин дар ин асар омадааст, ки муаллифи маколаи «Шаби Ромео ва уллетта ва шаби Золу Рудоба» Алй Ясломин-ул Равшан бо таъбироти «гарчй хеч яке аз ин фарчоми гамангез »;а рамонони Шекспирро дар зиндагиашон ба максад намерасонад, лекин аз зарбаи достон, ки бигзарем, дидори шабонаи Ромео ва улетта ва Золу Рудоба ба хам шабохат доранд» [61,36], хамин маъноро таъкид намуда буд.
амчунин тибки андешаи мухаккик «гояхои пешкадами озодихохона дар адабиёти Шарі? дар асрхои ІХ-Х хосса ба тавассути э одиёти Фирдавсй чараён гирифта, ба адабиёти даврахои баъд ворид гаштаанд.
Бояд зикр намуд, ки аглаби мухакдиі они ба мавзуи тасвири симои бонувон дар «Шохнома» дахлкарда андешаву афкори умумии хешро нисбати ин масьала, умуман занон дар «Шохнома» гуфтаанду халос, аммо дойр ба мавзуи мо «Симои зан-модар дар «Шохнома»-и Фирдавсй» тадкикоти алохида ба назар намерасад.
Аз ин хотир, рисолаи мо барои муайян намудани мавкеи зан-модар маводи зарурй медихад ва дар он бештар ба мавкеи сиёсиву ичтимоии зан диккат дода шудааст. Махсусан, таъкид мегардад, ки дар шароити феодалии Шарк, ки зан аз аксари хукукхо ва имтиёзхо махрум буд, Фирдавсй ба вай чун ба шахсияти мустакил дар кору рафтор ва кодир ба икдомоти шоиста назар намудааст. Бо таьсири ин рухия мавкеи ичтимоии зан дар оила ва хонадон, тасвири зиндагй ва холатхои оиладориву равонии у то андозае сарфи назар карда мешуд. Мо дар ин рисола ба мавкеи ичтимоии оила, роли он дар чамьият ва тарбияи фарзанд эьтибор додаєм. Масьалахои асосие, ки бори нахуст дар ин рисола мавриди тахкив; карор гирифтаанд, инхоянд:
- Шиносой ва равобити кдхрамонон чун огози муносибатхри фардй ва оиладорй, муносибати онхр бо таьлимоти диниву мазхдбй ва суннатхр.
- Мархилаи ошикй, писанд омадан, ниятхои ба хам омадан ва издивоч. дар «Шохнома».
- Муносибат дар оила ва русуми оиладорй.
- Хохиши фарзанд ва ба дунё омадани фарзанд. Масьалаи азалй будани сарнавишт.
- Тарбияи фарзанд ва сахми модар дар он.
- Муносибати модар ба кор ва амали фарзанд.
- Вафоти фарзанд ва сугворй.
- Русуми сугворй ва азодорй.
-Хиёнаткории модарандар ва фалсафаи ахлов;ии Фирдавсй.
Барон халли вазифаву максадхои ба миён гузошташуда ва дар тахкики масьалахои баррасишаванда дар ин рисола аз усули тахлили киёсй-типологй истифода гардида, мукоисаи типологии осори адабй-таърихй ва адабиёти илмй-тадкикртй проблемаи асосии тахкики мо дар ин рисола махсуб мегардад. Хамчунин мо тасмим гирифтем, ки мушаххасоти образхо ва мувофикати онхоро ба рухия ва чахонбинии Фирдавсй тибки консепсияи умумии эчодии шоир тадкик намоем.
Хангоми тадкик. «Шохнома»-и худи Фирдавсй, ки дар 9 чилд дар Точикистон ба нашр расидааст, матни комили бо саъйи Жул Мул чопшуда дар Техрон, тарчумаи «Таърихи Табарй»-и Мухаммадчарири Табарй ба калами Абулкосими Поянда, «Чахор макола»-и Низомии Арузии Самарканде «Таърихи Систон» ва гайра ба айси сарчашмахои адабй-таърихй истифода гардидаанд.
Асоси назарии тадклкоти моро асархои илмй-тадкикртии адабиётшиносон, шаркшиносон ва фирдавсишиносони варзида аз кабили Орбели И.А., Конрад Н.И., Дяконов М., Рипка Ян., Кристенсен А., Крымский А., Бертельс Е.Э., Брыгинский И.С., Болдырев А.Н., Османов М.-Н.О., Рашид Ёсимй, Забе уллохи Сафо, Мансура Иттиходия, Мирзозода X., усейнзода Ш., Бобокалонова Ц., Асроров Ш. ва дигарон ташкил намудаанд.
Ахамияти амалии мавзуи рисолаи мо дар он аст, ки напщахои тахдики он дар баррасии минбаъдаи образи занон дар «Шохнома»-и Фирдавсй, таълифи осори алохида ва дастурхри таълимй дойр ба х,аёт ва эчодиёти Фирдавсй, тартиб додани матни лексияхр дойр ба рузгору осори шоир ва хондани курсхои махсусу семинархо барои шогирдони мактаб ои оливу мутавассита метавонад мавриди истифода карор дода шавад.
Арзиш ва навоварии мавзуи рисола дар он аст, ки рисолаи мазкур нахустин таздих.оти монографй дар адабиётшиносии муосир ба хисоб меравад.
Масьалаи зан ва оиладорй, макоми зан дар оила, гуфторхои мухаккикрн ва андешахои худи шоир рочеь ба х,укук, ма ом ва мартабаи зан дар чрмеаи замони Фирдавсй дар рисола мавриди тахлил карор гирифтаанд. Шоир дар симои зан ва оила яке аз куввахри асосй-ичтимоии чрмеаро, ки хамеша ба харакат ва изтироби чамьият такон мебахшад, пайдо намудааст. Дар тасвири хусну латофати занону модарон Фирдавсй андешахои халкдои эронинажодро тарафдорй намуда, ба гуфтори гузаштагон такя мекунад. Дар рисола намунах,о аз тасвирхои Бальамй, Кристенсен оварда шуда, ба гуфторхои худи Фирдавсй мукоиса карда шудаанд. ангоми тасвири симои зохирй ва олами ботинии кахрамонон камолоту х,усну латофати беназири занону модарон васф шуда, сухан аз боби нахустмодари чахониён Момо- авво меравад.
Пас аз офариниши осмону замин, хангоме ки нахустодам халк гардид, хама чизро Худованд ба у дода буд, аммо орому карор надошт, зеро хар касро орому карор бо чинси худ аст. Пас маьлум мешавд, ки мавчудияти мард бе зан маьно надорад. Аз ин ру зарурате пеш омад, ки нахустмодари чахониён Момо-З авво халк карда шавад.
)$ануз дар хилкати нахустин дар зан метавон хислатхоеро пай бурд, ки онхо хоси тамоми модарону занони цщопжд,. Он чун зан, амсар, чуфти заруру ногузири мард дар зиндагй эьтироф карда шудааст. Нахустмодари чахониён МомоО авво тимсоли хусну чамоли тамоми занони олам, зиракиву покдоманй ва бунёдгузорандаи ишку мухаббати байни инсонхрст ва ма з ба туфайли вучуди у дар дили нахустпадари чахониён Одам (с) эхсоси ишку мухаббат бедор гашта, х стии у маьнии тозае ба худ гирифт.
Ташаккули муносибатхои дустй ва ишку мухаббат дар «Шохнома» на аз руи гаразхои таьрих ва манфиатчуй, балки аз руи дустдорй ва мухаббат ба миён меояд.
Яке аз масьалахри асосии тадкикоти мо масьалаи мехру мухаббат, майли табии зан ба хаёти оилавй, хушбахтии модарй, накши аввалиндарачаи модар дар тарбияи фарзанд мебошад. Дар «Шохнома» лахзахоеро дучор меоем, ки занон дар аксари маворид нахуст изхори мехру садокат мекунанд. Дар достонхои Рустам ва Сугроб, Золу Рудоба, Рустаму Тахмина бо хама он лутфу назокат, зебогиву покдоманй, иффату исмати занонаи хеш нахуст бозии ошикрнаро огоз мекунанд. Манижа бо дидани хусну чамоли Бежан шефтаи у гардид. Бузургиву часорати у дар достон ба х аддест, ки у нихонй тавонист Бежанро ба кохи хеш барад. Барои ин кахрамонон тавонистанд касри ишкро бунёд созанд. Вокеан ишк монанди пайкорест, ки дар он голиб ва маглуб аст ва мард бояд хамеша дар ин пайкор голиб бошад ва он ишке вокеан ишк аст, ки дар кутби маглуби он зан нишаста бошад, зеро дар он сурат оташи ишк шуьлавар мемонад.
«Шохнома» хамосаи кахрамонист ва цар як кахрамон ва пахлавони номдор фарзанди модарест ва дар шароиту оилаи муайян ва мухити сазовору мувофике тарбия гирифтааст. Ин муносибати оилавй ба кисмату рафтору кирдори ояндаи у таьсири бузурге боки мегузорад ва Фирдавсй ин масьаларо сарфи назар намекунад. Муносибат дар оила ин пеш аз хама ба лутфу назокат, кирдору андеша, хунару кобилияти зан алокаманд аст.
Тарбияи фарзанд, масьалаи ба дунё омадани он, ба воя расидан ва муносибати хонаводагй дар рисола чои намоёнро ишгол мекунад. Тарбия пеш аз хама донистану шинохтани ма ом, мартаба ва максади инсон аст ва бехтарин рахнамои он хирад дониста шудааст. Мухаккикон ба ин тарафи масьала низ кам эьтибор додаанд.
Масьалаи сугвории модарон ва дарду хасрати он о ба хангоми марги фарзандон низ кам мавриди тава у ь;арор гирифтааст. Аз даст додани фарзанд ба андешаи шоир аз даст додани умр аст. Бинобар ин хангоми марги фарзанд умри модар низ ба поён мерасад. Аз ин ру кисмати фавкуззикр саропо аз марсияи модарони мотамзада иборат аст. Дар хамин мавзуь акида ои инсондустонаи Фирдавсй баён шудаанд.
