Содержание к диссертации
Мук;аддима 3
БОБИ І
МАК.ОМИ «КАШФУЛАСРОР» ДАР ТАЪРИХИ ТАФСИРНАВИСИИ ФОРСУ ТОЧ.ИК Фасли I. Тафсирнависии форсу точик дар асрхри XI-XII 13
Фасли II. Ах,вол ва осори Абулфазл Рашидуддини Майбудй 25
БОБИ II
СОХТ ВА МУНДАРИЧ.АИ ТАФСИРИ МАЙБУДЙ
Фасли I. Баррасии бахши аввали «Кашфуласрор» 37
Фасли II. Хусусиятхри бахши дуввуми «Кашфуласрор» 41
Фасли III. Чихатхри асосии бахши саввуми «Кашфуласрор» 59
БОБИ III
АХАМИЯТИ АДАБИИ ТАФСИРИ «КАШФУЛАСРОР»
Фасли I. Корбурди ашъори форсиву арабй 89
Фасли П. Ашъори Рудакй дар «Кашфуласрор» 108
Фасли III. Ашъори Х,аким Саной дар «Кашфуласрор» 113
Фасли IV. К,иссаву ривоят^о дар «Кашфуласрор» 122
Фасли V. Сачъ дар «Кашфуласрор» 144
Хулосахр 150
Введение к работе
Адабиёти классикии форсу точик х,амчун ч,узви мух,имми тамаддуни мардуми эронинажод дар иртиботи бисер к,авй бо тамаддуни араби, юнонй, хиндй, чини ва тамаддуни дигар нашъунамо ва рушду таракдй кардааст. Дар натичаи зух,ур ва чррй шудани фархднгу тамаддуни исломй дар кдламрави тамаддуни халкдои эронинажод, иртибот ва таъсири мутакрбилаи фархангу адабиёти форсию араби суръати бештар ва мазмуну мундаричаи амик, касб кард. Махсусан, нуфузи бисер муассири мазмунхрву достонхри К,уръонй ва балогату фасохдти забони ин китоби мукаддас дар адабиёти форсу точ,ик силсилаи образхри бадей, воситахри гуногуни тасвирро ворид кард.
Ба к,авли профессор Расул Хрдизода «К,уръон на танхр китоби мукдддаси динй, балки як асари нотакрори тамаддуни мост, ки бо магзу мухд-авои он фарх.анги мо, илми мо, адабиёти мо, санъати мо, фалсафаи мо иртиботи к,авй дорад» (136; 6). Дар идомаи ин суханони худ устод Расул Хрдизода фармудаанд: «Х,арчанд ки дар омухтани таърихи адабиёт та рибаю малакаи ман бештар мешуд ва ба к,адри он ки масъалах,ои мураккабтари таърихи адабиётамон барон тах.к.ик, пеш меомад, ба хдмон андоза зарурати омухтани К,уръонро бештар эх,сос менамудем» (136; 7).
Доктор Абдушукури Абдусаттор низ дар бораи нуфузи К,уръон дар адабиёти форсу точик чунин навиштааст: «Мусаллам аст, ки аз Рудакиву Саноиву Аттор cap карда то Садриддин Айнй куллияи шуаро ва фузалои исломй К,уръонхон ва К,уръондон будаанд ва донистани К,уръону улуми К,уръонй яке аз талаботи зарурии шоирй, фозилй ва орифиву шеърфахмй х,исоб меёфт.» (3; 4)
Дар бораи таъсири мазмунхри К,уръонй ва иктибосу талмех,и ояти ИЛОХ.Й дар адабиёти форсу точик китобу макрлоти бисер ба табъ расидаанд, ки таълифоти Бадеъуззамон Фурузонфар, Махдии Мух.ак.к.ик,,
Бахоуддини Хуррамшохй, Алиасгари Х,алабй, Х,айрати Саччодй, Мухаммадамини Риёхй, Махдии Рукнй, Махмуди Бистомй, Насруллохи Пурчаводй аз чумлаи онхрянд.
Аммо бо сабабхри маълум дар адабиётшиносии точик тах.кик.и яке аз сарчашмахри асосии тафаккури бадеии суханварон, ки аз достонхр ва мазмунхри к,уръонй ибтидо мегирад, ба таъхир афтода буд.
Дар огози солхри навадуми асри XX омузиши илмии ин мавзуъ дар каламрави давлати шуравй OFO3 ёфт. Китоби академик М.Б.Пиотровский «Коранические сказания», ки дар он достонхои к,уръонии марбут ба паямбарон - Нух,, Х,уд, Солех., Иброхим, Юсуф, Мусо, Исо ва масоили дигар чамъоварй ва ба шеваи имруза таълиф шудаанд, аз чумлаи нахустин икдомот дар ин чода мебошад (100).
Дертар дар китобу макрлахри А.Е.Бертелс, Р.Х,одизода, Х.Шарифов, М.Муллоах.мадов, Н.Салимов, Ч,.Назриев, У.Раффорова, H.FnecoB ва донишмандони дигар пахлухри чудогонаи иртиботи К,уръони карим ва китобхри тафсирй ба забону адабиёти форсу точик ба тахдик; омаданд.
Профессор А.Е. Бертелс системаи образхри адабиёт ва х,унари мардуми форсизабонро дар иртибот бо мавзуоти к,уръонй муайян кардааст (21; 345-352)
Профессор Р.Хрдизода дар бахши х,афтуми китоби судманди хеш -«Х,афт гуфтор дар бораи К,уръон» нуктах.ои чолибе аз хусуси забону сабк ва балогату фасо ати К,уръони карим иброз доштааст.
Донишманди номвари точик Худой Шарифов дар силсилаи макрлахри худ ба унвони «Ислом ва адабиёти форсй-точикй», ки аз чахрр макрла иборат мебошад, масъалахри зеринро ба доираи тахлили илмй ворид кардаанд:
ЬТаъсири китобхри мукаддаси динй ба маънавияту зехішят ва тафаккури бадей.
2.Таносуби шоирй ва маънавияти чомеа.
З.Шеъру шоирй дар К,уръони карим аз дидгохи муфассирон.
4.Иктибоси К,уръон ва суннат.
Устод Худой Шарифов дар пайвастагй ба робитаи китоби мукаддас бо маънавият чунин навиштаанд: «Ба назари мо, олами маънавияти инсониро дар асоси таълимоти мусулмонй адибони гузашта дар дахдо ва садхр асархр дар шакли олй баён кардаанд ва аз ин олами мадании маънавй бархурдор будан имкони касро ба сафи бузургони тамаддуну маърифати башарй кашиданро дорад» (143; 14).
Дар мавриди иктибоси оёти К,уръони карим ва таъсири маонии к,уръонй ба адабиёти форсу точик хулосаи зерини X.Шарифов чрлиб аст: «Иктибоси маъное аз К,уръон ва хадис дар шеър ва наср ба андозае зиёд аст, ки хачми хамаро муайян кардан ва таърихи истифодаю инкишофашонро муайян намудан кори басо душворест. Дар аксари маврид, ба назари мо, ч,устуч,ую мукаррар кардани онхр факат барои муайян кардани мухтавои сухани муаллиф зарур асту бас. Маънихри К,уръонй ва набавй дар зехну х.уш ва калбхр чунон чрй гирифтаанд, ки адибон онхрро дар мукрбили хдводису холоти рузгори худ бидуни кашиши зехнй ё мушкилоте дар андеша кор мефармоянд ва аз чрниби ахдіи мутолиа чун хакикати бар забони шоир рафта пазируфта мешаванд» (143; 16).
X.Шарифов ба сифати хулоса се нуктаи рахнаморо дар ин масъала пешнихрд кардаанд, то мухак,кикрни ин мавзуи мух,им аз тавач,чух, ба онх.о тагофул нанамоянд:
а) риояи крнунх,ои дастурй ё фарзию суннатии адабиёт;
б)мавк,еи методолию рохнамоии ислом дар адабиёти бадеии точик;
в) интишори асотири мусулмонй ва мазомини к,уръонию суннатй дар адабиёт ва пайдоиши адабиёти мазхабии мусулмонй (143; 22)
Устод Носирчрн Салимов дар китоби арзишманди «Мархилахри услубй ва тахаввули анвоъи наср дар адабиёти форсу точик (асрхри IX-XIII)» фасли чудогонаро ба тах.кики тафсирх,ои к.уръонй бахшида дар бораи ахамияти ин бахши насри классикии форсу точ,ик чунин навиштаанд: «К,обили зикр аст, ки аксари тафсирхри асрхри Х-ХШ ба гайр аз арзиши мазхабию мафкуравй ва фархангию забонй аз мухтассот ва
кайфияти адабиву бадей бархурдоранд» (ПО; 272-273). Бояд гуфт, ки муллифи асари номбаршуда бори аввал дар адабиётшиносии точик аз хусусияти фазилатхри адабиву бадеии китобхри тафсирй хдмчун бахши мухдшми насри классики иттилооти судманди илмй фарохам овардааст.
Дар иртибот ба мавзуи мавриди бах,си мо устод Н.Салимов чунин хулосаи чрлиб доранд: «Тафсирй «Кашфуласрор ва уддатулаброр» ба ч,уз он ки гановати афзуни маънавию мазхабй ва адабию бадеиро сохіїб аст, аз зумраи нодиртарин тафосири тасаввуфй ба забони форсист, ки х,ачми баъзе дастнависхри он ба ду х,азор сах,ифа мерасад. Ривояту ахбор ва тамсилоти «Кашфуласрор» амсоли дигар тафосир ба сабаби тамоюли онхр ба матолиби мухими ахлокй арзиши беназири маънавиро сохиб шудаанд. Х,атто баъзе аз онхр ба макрми асари нодиру муъчази адабй расидаанд» (ПО; 274-275)
Дар зарфи солхри охир дойр ба хусусиятхри «Тарч,умаи Тафсирй Табарй» як силсила макрлахри адабиётшинос У.Раффорова ба табъ расиданд (36, 37), ки дар он макрлот дар бораи шеваи нигоршії, сарчашмах,о ва арзиши филологии ин тафсирй кддима маълумот дода шудааст.д
Макрм ва таъсири оёти к,уръонй ба ашъори Камоли Хучандй дар макрлаи Н.Риёсов тах пил ва баррасй шудааст. (39)
Аз чрниби профессор М.Муллоахмадов тахрири кириллии тарч,умаи форсии К,уръони карим ба анч,ом расид ва дар зарфи 7 соли охир се нашри он сомон ёфт, ки бешак, накши рушане ба тафаккури бадеии суханварон хохдд гузошт (66).
Х,амчунин дар бораи хусусиятхри тафсирнависии форсу точик ва ахамияти адабии тафсирй «Кашфуласрор» чанд макрлаи муаллифи ин рисола мунташир шудааст (91, 92, 93).
Аз тавсифи китобу макрлах.ои марбут ба к,уръоншиносй ва таърихи адабиёти форси маълум мешавад, ки бо вуч,уди чрй доштани тахлилу хулосахри мухими илмй, далелхри чрлиби мантик,й ва таъкид ёфтани ахамияти омузиши таъсири К,уръон ва х,адис ба адабиёти форсу точик то имруз дар адабиётшиносии точикй тадкикрти алох,ида ва махсус дар ин мавзуъ сурат нагирифтааст. Аз ин лихрз, ин рисола ба х.айси аввалин тадкикрти нисбатан чрмеъ бо максади омузиши яке аз сарчашмахри асосии таърихи насри форсу точик китоби «Кашфуласрор ва уддатулаброр» ба майдон омадааст.
Ах,амияти дарач,аи аввал он мебошад, ки агарчи тафсирнависй як бахши бисер пешрафта ва пурмахрули фарханги хаттии мо махруб мешавад ва ах,ли тадкик, теъдоди тафсирхри арабиву форсиро бештар аз хазору сад номгуй (110; 269) муайян кардаанд, то имруз хрч яке аз он тафосир аз нигохи адабиётшиносй накду тах,лил наёфтааст.
Тафсирхри куръонй ба манзалаи донишномахои мазхабй ва адабиву таърихй эътироф шудаанд. Муфассирони К,уръони карим маъмулан аз чумлаи саромадони илми ахди худ, аз табак,аи донишмандони зулфунун ва мутабахдир махруб мешуданд. Муфассир тибки маъмул он вакт ичрзати ворид шудан ба ин майдони бовусъат ва душворгузар пайдо мекунад, ки донандаи илмхри лугат, маонй, баён, таърих, хадис, сарф, нахв, иштикрк,, бадеъ, калом х,икмат, фикд ва амсоли онх,о бошад. Теъдоди илмхре, ки донистани онхр барои муфассир ногузир аст ба к,авли Ч,алолиддини Суйутй 18 илм (119; 15) ба кавли Бах,оуддини Хуррамшохй 21 илм мебошад (69; 603). Аз ин гуфтахр пай бурдан душвор нест, ки тафсирнависон имконоти фаровони ба истифода гузоштани донишхри замони худро дар ихтиёр доштанд. Бисере аз илмхри номбаршуда аз аксоми улуми адабй ба хисоб мераванд. Ин умумият гувох,й медих,ад, ки дар китобхри тафсир бисер масъалахри адабию лугавй низ матрах, мешуданд. Аз лихрзи хачму мухтаво китобхри тафсирй маъмулан ба энсиклопедияхри бисёрч,илдаи замони мо шабох,ат доштанд. Чунончи тафсирй Абубакри Наккрш, муштамил бар дувоздах, хазор варак,, тафсирй Абдуссаломи К,азвинй иборат аз сесад чилд ва тафсирй Табарй, шомили чихил ч,илд будаанд (110; 269-270).
Китоби «Кашфуласрор»-и Абулфазл Рашидаддини Майбудй, ки омузиши он дар асоси ин рисола карор дорад, аз ч,умлаи х,амин гуна
тафсирхри чомеъ ва бузург ба хисоб меравад. Нусхаи интишорёфтаи он, ки бо саъй ва эхтимоми Алиасгар Х,икмат ба ан ом расидааст, аз 6880 сахифа иборат мебошад. Дар байни тафсирхри щадима, яъне марбут ба асрхри ІХ-ХІІ чомеътар ва аз чихати хдчм бузургтару аз лихрзи адабй арзишмандтар аз китоби Майбудй дар ихтиёр надорем. Тарчумаи Тафсири Табарй, Тафсири Кембрич, Тафсири Шох.фури Исфароинй, Тафсири Сурободй, ки чумлагй намунахри хуби насри форсии асрхри мазкур мебошанд, факат аз лихрзи нисбатан кадима будан бар «Кашфуласрор» имтиёз доранд. Дар тамоми масоили дигар, алалхусус дар боби ахамияти адабй тафсири «Кашфуласрор» беназир аст. Далелхри зерин кадру манзалати китоби Майбудиро ба хайси сарчашмаи боэътимоди адабй ва намунаи дилчаспи насри классикии форси собит мекунад:
І.Дар дохили тафсири «Кашфуласрор» 597 киссаву достонхри гуногун сабт шудааст. Ин достону хикоёт аз рузгори паёмбарон аз макрмоту хрлоти орифони бузург, ашхоси таърихй, лавхах/ш чолиберо фарох.ам овардаанд. К,иссаву хикоёти мундарич дар китоби Майбудй аз ЛИХ.03И забон ва сабки баён, санъатхри бадей, сохту композитсия, образофарй бисер чолиб мебошанд. Ахамияти адабй ва ахлок,ию тарбиявии киссаву достонхои «Кашфуласрор» аз он хдм маълум мешавад, ки чандин китоби киссахри ин китоби мух,им танзим ва чоп шудааст. Аз он чУмлаанД «Латоифе аз К,уръони карим», баргузида аз «Кашфуласрор ва уддатулаброр» бо мукаддима ва тавзех,оти доктор Мухаммад Рукнй, «Бикшой рози ишк», интихоб ва тавзех.и Мух.аммадамин Риёхй). Достонх.ои «Кашфуласрор» гирдоваранда Сайид Мухаммад Шамсиддин, «Ривоёти гух,арбор» ба саъй ва эхтимоми Бех.рузи Сарватиён, «Навохони базми сохибдилон» гузориш ва гузиниши Ризо Анзобинажод.
2.Насри Майбудй аз чумлаи бехтарин ва олитарин намунахри насри фасех.и мусаччаъ ДаР таърихй адабиёти форсу точик мебошад. Дар ин бора дар бахшхри алохидаи рисола тафсиру баррасй анчом ёфтааст. Намунахри
Чудогона, ки андар ин рисола аз насри Майбудй истифода шудааст, гувохи хрл хохдд буд.
З.Абулфазли Майбудй аз чУмлаи аввалин муфассиронест, ки микдори зиёде аз ашъори форси ва арабиро ба тафсири худ ворид карда, дар баёни матлабхр сухани ахли шеърро барои зебоиву фасохати нигориш ва барои кумак дар адои маънй истифода кардааст.
4.Сохту мундари аи Кашфуласрор усули чобачогузории тарчума, ахкому ривоёт, ахбору хадис, к,иссаву достон, амсолу хикам, истилохрти ирфонй дар иртиботи кавй бо китобхри маъруфи адабй анчом ёфтааст. Ба таъбири дигар Абулфазли Майбудй бо истифода аз анъанаи пурсамари тафсирнигорй ва шевахри тадвини китобхри адабй равиши тозае дар фанни тафсирнависй ворид кард. Бар фазоили номбаршуда истифодаи санъатхри бадей, риояти усулхри дилангези нахви забони форси илова гардад, макрму манзалати шохасари Майбудй бештар чехраи аслиашро боз хохад кард. Таъсири ин фазоил аст, ки тахаввули х,унарии насри форсиро дар асри XII профессор Носирчон Салимов алокаманд бо таълифоти Майбудй тахлилу накд карда, ба чунин хулоса омадааст: «Тахаввуле, ки дар заминай корбандии саноъеи адабй дар насри форси ба вучуд омад ва барои густариши насри мавзуну фаннй рохгзо хамвор намуд, дар «Кашфуласрор» хдм ба вучух.и тамом тачаллй кардааст. насри мавзуну мусаччаъ корбандии ташбех.у киноёт, мачозу итноб, ашъори ноби форси ва мухассаноти дигар далели он аст, ки тафсирнигорй низ дар чараёнхри умдаи насри форси карор дошт ва дар маърифати К,уръон баробари тахаввули ниёзхри завк,ии чомеа умк,у вусъати бештаре пайдо мекард» (110,276).
Мак;сад ва вазифахо. Максади асосй тах.к,ик,и чомеи Кашфуласрор аз мавкеи адабй ва муайян кардани макрми ин шох.кори насри мазхабй ва ирфонй ба х.айси як сарчашмаи чомеи омузиши таърихи адабиёти форсу точик мебошад. Зимнан, азбаски дар адабиётшиносии точик омузиши монографии тафсирхри форси анчом наёфтааст, муаллиф тасмим гирифтааст, ки рох.у усулхри тах.кики ин навъи китобхрро пешнихрд намояд ва бо далелхри эътимодбахш усулхри пешнихрдшударо ба муомилоти илмй ворид намояд. Барои дар амал чррй кардани максадхри гузошташуда худро вазифадор донистем, ки ба омузиши масъалахри зерин ва натичдгирй аз онхр бештар икдом намоем:
І.Омузиш ва баёни мухимтарин вежагихри тафсирхри К,уръони карим дар асрхри ХІ-ХІІ. Махсусан ошной бо сабку шевахри нигориши «Точ,уттароч,им» ва «Тафсири Сурободй», ки аз ч,умлаи тафсирхри пурк,имати ин давра мебошанд.
2.Муаррифии шахсият, макрмоти илмй, таълифот, муносибати Майбудй бо муаллифи аввалин тафсири ирфонии форси - Абдуллохи Ансорй.
З.Тах.кики сохту мундаричаи «Кашфуласрор», чигунагии тасниф ва чрбачогузории матлабхр аз чрниби мусанниф, хусусияти имтиёзноки навбатхри аввал, дуввум ва саввум дар ин китоб.
4.Муайян сохтани сабку услуби нигориши Майбудй дар ин китоб, мавкеи сачь, амсолу хикам ва саноъеи дигари бадей дар «Кашфуласрор».
5.Омузиши мавзуй ва тах,кик,и статистикии ашъори форсию арабй дар «Кашфуласрор» ва бо рохи мукриса бо девони ашъори шоиронй ч,удогона мисли Рудакй ва Саной муайян, кардани ахдмияти текстологии тафсири Абулфазли Майбудй.
б.Дар мисоли «Кашфуласрор» муайян сохтани таъсири балогату фасох.ати к,уръонй ба насри ирфонии форсу точ,ик.
7,Омузиш ва таснифи достону х,икоёти тамсилии «Кашфуласрор» ва таъсири он ба адабиёти форсу точ,ик.
Сарчашмахо. Сарчашмаи асосии ин рисола китоби «Кашфуласрор» мебошад. Азбаски фаслхри ч,удогонаи рисола омузиши киёсии мавзуотро такрзо мекард, муаллиф теъдоди зиёде аз тафсирхри К,уръонй, тазкирах.о, девон ои ашъор, донишномахр ва китобхри дигар сохавиро мавриди истифода карор додааст. Аз ч,умлаи онх.оянд тарч,умаи «Тафсири Табарй», «Точ,утароч,им», «Тафсири Сурободй», «Тафсири Абулфутух,и Розй», Тафсири Абдуллохи Ансорй, Тафсири Х,усайнй, Тафсири Чалолайн,
«Лубобулалбоб», «Тазкиратушшуаро»-и Давлатшох,и Самаркандй, девони Рудакй, девони Саноии Разнавй, девони Масъуди Саъди Салмон ва амсоли
ИНХ.О.
Х,амчунин силсилаи матнхри интихоб ва тах,ияшуда аз китоби Майбудй, ки ба эхтимоми Бех,рузи Сарватиён, Сайид Махдй Шамсиддин, Мухаммадамин Риёхй, Мух,аммад Махдии Рукнй, Ризо Анзобинажод ба табъ расидаанд.
У сул ва равишхои тахкик,. Дар ин рисола бештар методи мук,оисавй-таърихй мавриди истифода карор гирифт, ки такозои мохдхят ва табиати мавзуъ чунин аст. Х,амчунин дар мавридхри чудогона, аз ч,умла дар тахдики ашъори форсию арабй ва истифодаи киссаву х,икоёт аз усули статистики низ истифода ба амал омадааст. Муаллиф кушиш ба харч, додааст, ки бо истифода аз усулх,ои методологии вазъшуда дар таълифоти Б. Фурузонфар, 3. Сафо, Б. Хуррамшохй, М.Мух.ак.кик;, А.Х,алабй, М.Рукнй, М.К,азвинй, А.Х,икмат, Р.Бухорой, М.Ёх,акй, И.Ю.Крачковский, М.Б.Пиотровский, О.Б.Фролова, Д.В.Фролов, М.Н.Османов, А.Е.Бертелс, Н.И.Пригарина, А.Б.Куделин, Р.Х,одизода, Х.Шарифов, М.Муллоах,мадов, Н.Салимов, Абдушукури Абдусаттор, У.Раффорова ах,амияти тах.к.ик.и тафсирх,ои к,уръонии форсиро барои таърихй адабиёти форсу точик муайян намояд.
Навч уй ва навоварихо дар рисола. Мох,ияти аслии ин тадкикрт дар комилан нав будани гузориши мавзуъ тазохур кардааст. Масъалахре, ки дар ин рисола баён ва тах,лилу танзим шудаанд, барои аввалин бор дар адабиётшиносии точик сурат гирифтааст. Бо вуч.уди он ки сарчашмах,ои зиёде барои омузиши таърихй адабиёти форсу точик муайян шудаанд, то навишта шудани ин рисола таълифоте, ки тафсирхри К,уръониро ба х,айси сарчашмаи мухими адабй муаррифй намояд, вучуд надошт. Дар рисола бо рох,и интихоб ва берун овардани вариантной ноби форсии лугат ва таъбироти К,уръонй таъсири ин гуна китобхр ба забони насри классикии форсу точик муайян шудааст. Омузиши илмй ва таснифи киссаву х,икоёти мундарич, дар Кашфуласрор мукрисаи интихобии ашъори форсию арабй аз
нигохи текстологи, тахдики хусусиятхри тафсирнависии форси дар асрхри XI-XII, омузиши сохту мундарича, сабку услуб ва вежагихри дигари тафсири Кашфуласрор ва таъсири он ба насрнависй ва тафсирнигории форсу точик аз чУмлаи икдомотест, ки дар ин рисола ба амал ч°Ри шудааст.
Ахамияти илмй ва амалии рисола. Рисола барои таълифи таърихи Чомеи адабиёти форсу точик, таърихи тафсирнависй, тах.кик.и адабиёти ирфонй, мусталех.оти ах,ли ирфон, масоили марбут ба таърих ва тарчумаи мутуни мукаддас, масъалахри чудогонаи назария ва накди адабй ахдмият дорад.
Имкон дорад, масоилу маводи тадк;икшуда дар ин рисола хднгоми таълими фанхри «Таърихи адабиёти форсу точик», «Тахлили матни асари бадей», «Сарчашмашиносии адабй», Курсх,ои тахассусии «Насрнависй дар таърихи адабиёти форсу точик», «К,уръон ва адабиёти форсу точик» хдмчунин дар вакти таълифи дастурхри таълимй рисолах.ои дипломи, реферат ва корхри курей мавриди истифода кдрор гиранд.
Сохтори рисола. Бо максади танзими маводи фаровон ва риояти иртиботи мантикии масъалах,ои мавриди бах,с рисола ба 3 боб ва дах, фасл ташаккул ёфтааст.
